ცეკვა სკამთან

აქამდე მეგონა, სკამთან მხოლოდ ნასვამები ცეკვავდნენ და დიდ სისულელედ მიმაჩნდა, მაგრამ ვცდებოდი. ამ ქმედებას თურმე ღრმა ფსიქოლოგიური ახსნა ჰქონია. ამაზე ცოტა მოგვიანებით…

საქართველოს პრეზიდენტის გადაწყვეტილებით, მომავალი წლიდან სკოლებში ცეკვის გაკვეთილების ჩატარება სავალდებულო გახდება. “…ელემენტარულად, თავის ქორწილში მაინც უნდა შეძლოს ადამიანმა ცეკვა.” – ამბობს პრეზიდენტი. აქვე ერთი ფრაზა მახსენდება ფილმიდან “ლაზარეს თავგადასავალი” – გშია? იცეკვე! ხედავთ, რამდენი სარგებლობის მოტანა შეუძლია ცეკვას. ხუმრობა იქით იყოს და ცეკვა ნამდვილად არ არის ცუდი. თურმე ცეკვა ხელს უწყობს სწრაფი აზროვნების განვითარებას, კომლექსებისაგან განთავისუფლებას და ა.შ.

აბა, ხელი ასწიოს მან, ვისაც ერთხელ მაინც არ უცეკვია სახლში მარტოს, როცა არავინ გიყურებს და ამით დიდი სიამოვნება არ მიეღოს. ხელებს ვერ ვხედავ, ესე იგი ყველას გვიცეკვია.

ცეკვის ცქერაც სიამოვნებაა. აი, მაგალითად გერმანელი მოცეკვავე და ქორეოგრაფი ქალბატონი პინა ბაუში (Pina Bausch 1940-2009), რომელიც თანამედროვე ქორეოგრაფიის მნიშვნელოვან ფიგურად ითვლება. ქალბატონი რომელიც მკაცრი, ასკეტური სტილის ჩაცმულობით გამოირჩეოდა. მას მუდმივად შავი სამოსი და უხეში, მამაკაცური ჩექმები ეცვა. მაკიაჟს არ ხმარობდა, სარკეში კი მხოლოდ სარეპეტიციო დარბაზში იხედებოდა. პინა ბაუშს თავისი მოღვაწეობის მანძილზე ბევრი კრიტიკის მოსმენა მოუწია. მას აკრიტიკებდნენ ძალადობის და სიკვდილის ამსახველი ექსპრესიული სცენებისთვის, აგრესიული ფემინიზმისთვის, ცეკვის ნორმების დარღვევისთვის. მიუხედავად წინააღმდეგობისა პინა ბაუშის თვითმყოფადმა ხელოვნებამ მყარად დაიმკვიდრა ადგილი მსოფლიო ხელოვნებაში. იმას ვამბობდი, ცეკვის ცქერა სიამოვნებაა მეთქი. ამის ერთ–ერთი მაგალითი პინა ბაუშის ქორეოგრაფიით დადგმული სპექტაკლი “კაფე მიულერი” გახლავთ.

(ეს სპექტაკლის პირველი ნაწილია, სურვილის შემთხვევაში დანარჩენ ნაწილებსაც ადვილად მოძებნით youtube-ზე.)

ალბათ, ბევრმა იცით ბერნარდ შოუს გამონათქვამი ცეკვასთან დაკავშირებით: “ცეკვა, ეს არის ჰორიზონტალური სურვილების ვერტიკალური გამოხატულება.” ბაუშის ცეკვებში კი ადამიანის გრძნობების და განცდების მთელი პალიტრაა წარმოდგენილი. პინა ბაუშისთვის მნიშვნელოვანი ის კი არაა თუ როგორ მოძრაობს ადამიანი, არამედ ის თუ რა ამოძრავებს მას.

სპექტაკლში “კაფე მიულერი” მოქმედება ღამით ხდება. ცარიელი კაფე, ბევრი ცარიელი სკამი და რამდენიმე ადამიანი, რომელთაც იმედი აქვთ დაკარგული. მათ დაკარგული აქვთ სიყვარულის უნარი, რის გამოც სასოწარკვეთილები არიან და თავს მარტოსულ ადამიანებად გრძნობენ. ეს ყველაფერი  სპექტაკლში მხოლოდ ცეკვით არის გადმოცემული, ყოველგვარი სიტყვების გარეში. საჭირო რომ ყოფილიყო, პინა ბაუში ცეკვით მრავალსართულიანი შენობის სახურავზე დაკიდული ადამიანის განცდებსაც გამოხატავდა, რომელსაც ხელზე ფეხს ადგამენ ძირს ჩამოსაგდებად.

ცხადია, სპექტაკლის გმირებს დახმარება ესაჭიროებათ. მართალია სპექტაკლში არიან ასხვა პერსონაჟებიც  რომლებიც მათ დასახმარებლად ბევრს ცდილობენ, თუმცა ყველა მცდელობა უშედეგოდ მთავრდება. ინტერნეტში საინტერესო ინფორმაციას მივაგენი, რომელიც შეიძლება მათ დასახმარებლად გამოდგეს.

ფსიქოლოგიაში არსებობს ფსიქოთერაპიის მიმართულება, რომელსაც გეშტალტ–თერაპია ეწოდება. გეშტალტ (Gestalt) გერმანული სიტყვაა და ფიგურას, მთლიანს ნიშნავს. იდეაში, ადამიანი მის გარშემო არსებულ რეალობას მთლიანობაში აღიქვავს, თუმცა ხდება ისეც, როცა ყველაფრის ერთ მთლიანობაში აღქმა ვერ ხერხდება. (როგორც პაზლის აწყობის დროს) არის დეტალები, რომლებიც ჩვენი ყურადღების მიღმა რჩება. მაგალითად, მიზანი რომელიც დიდი ხნის მაძილზე ვერ განვახორციელეთ, ჩვენში დაუმთავრებელი მთლიანობის (გეშტალტის) სახით რჩება. ასეთი დაუმთავრებელი გეშტალტი ადამიანში შეიძლება ბევრნაირი სახის არსებობდეს, როგორც აუხდენელი ოცნება, ასევე განუხორციელებელი მიზნები, ვერ მიღებული განათლება, სხვისი მოთხოვნით მიღებული გადაწყვეტილება, ურთიერთობები რომლებიც დიდი ხნის წინ დამთავრდა მაგრამ მაინც ზემოქმედებენ ჩვენზე და ა.შ. ასეთი მომენტები ადამიანში სიცარიელის და იმედგაცრუების გრძნობას იწვევს და უარყოფითად მოქმედებს მის ცხოვრებაზე. არსებობს ისეთი დაუმთავრებელი გეშტალტები რასაც უბრალოდ ვერც კი აცნობიერებს ადამიანი.

სწორედ გეშტალტ–თერაპიის მიზანია დაუმთავრებელი გეშტალტის გამოვლენა და მისი დამთავრება. ერთ–ერთი მეთოდი რომელიც ამ მიზნებისთვის გამოიყენება არის “ცარიელი სკამის” მეთოდი. (ასევე გამოიყენება “ცხელი სკამის” მეთოდიც”) “ცარიელი სკამის” მეთოდის მიხედვით, პაციენტის წინ დგავენ ცარიელ სკამს და ეუბნებიან რომ წარმოიდგინოს, თითქოს სკამზე ის პიროვნება ზის ვისთანაც მას ადრე პრობლემები ჰქონდა. ამის შემდეგ პაციენტი “პრობლემასთან” იწყებს საუბარს და ფსიქოლოგის დახმარებით ცდილობს მის მოგვარებას, ანუ დაუმთავრებელი გეშტალტის დამთავრებას. სკამზე ადამიანის გარდა კიდევ ნებისმიერი საგნის, თუნდაც თვისების, ან გრძნობის, მაგალითად სიყვარულის დასმა და დალაპარაკებაა შესაძლებელი.

გამომდინარე იქიდან რომ სპექტაკლში “კაფე მიულერი”, ბევრი ცარიელი სკამია, პერსონაჟებს შეუძლიათ ყველა პრობლემა ერთად მოათავსონ სკამებზე და ერთხელ და სამუდამოდ დაამთავრონ მათთან საუბარი.

პოსტის დასაწყისში სკამთან ცეკვა ვახსენე, თქვენი არ ვიცი და მე წერას მოვრჩები თუ არა, ავიღებ ცარიელ სკამს, წარმოსახვით მასზე იმ ადამიანს დავსვავ რომელიც ხელს მიშლის და ერთი მაგრად ვეცეკვები. თან ყურში ყველაფერ იმას ჩავჩურჩულებ რისი თქმაც აქამდე მინდოდა. იმედია გეშტატლ–თერაპიისა და ცეკვის დახმარებით ყველაფერი კარგად იქნება.

ხელის თხოვნის ტუტორიალი

კადრს მიღმა და კადრს გამოღმა უამრავი ორიგინალურობას მოწყურებული ხერხი არსებობს, რითიც მამაკაცი თავისი საყვარელი ქალის მოხიბვლას ცდილობს და ამ გზით სურს მისი გულის ფეთქვის ხმას უსმინოს დარჩენილი ცხოვრება.

შეყვარებული წყვილის ურთიერთობაში ერთ–ერთი დასამახსოვრებელი მომენტი ხელის თხოვნის ეპიზოდია. ქუჩაში ყვირილი, შუა სპექტაკლის დროს სცენაზე ავარდნა და იქიდან მიმართვა, რადიოში გამოცხადება, ვერტმფრენიდან “პროკლამაციების” გადმოყრა, გზაზე ცეცხლოვანი ასოებით სასურველი სიტყვების აელვარება, პაემანზე თეთრ ცხენზე პრინცის ფორმაში გადაცმული მისვლა, თუთიყუშის ჩუქება… მოკლედ უამრავი ვარიანტი არსებობს.

ოჰ, როგორი ჩათაფლული რომანტიკაა!  ოჰჰჰ, რა ნეტარებაა!!! ოღონდ, არასასურველი პასუხის მიღების შემთხვევაში ეს ყველაფერი ნიკოლოზის სიზმრიდან გამოღვიძებას დაემსგავსება. ნიკოლოზის სიზმარი ხომ გახსოვთ? ფილმიდან “უდიპლომო სასიძო”.

ინტერნეტშიც ბევრი რჩევაა ამ თემასთან დაკავშირებით. იმდენად ბევრი რომ სანამ ყველაფრის წაკითხვას მოასწრებს კაცი, მანამდე ფემინისტები დედამიწაზე მატრიარქატის დაბრუნებას მოასწრებენ და კაცებს აქეთ გვთხოვენ ხელს. რამდენიმე რჩევას მაინც გავეცანი და თქვენც შემოგთავაზებთ, მაგალითად ეს:

“საწოლიდან ადრე ადექი. გადი სამზარეულოში, მოამზადე ვახშამი, მოხარშე ყავა და ეს ყველაფერი სინით მიართვი საწოლში შენს საყვარელ ადამიანს. ვაზაში წითელი ვარდი, შამპანიური. რაც მთავარია ყავის ფინჯანთან პატარა კოლოფის დადება და მასში საქორწინო ბეჭდის ჩადება არ დაგავიწყდეს”. ან, ეს: “შეუკვეთეთ ტორტი წარწერით “გამომყევი ცოლად” და მიართვი საჩუქრად”. თუნდაც ეს: “მოაწყეთ რომანტიკული გასეირნება ღრუბლებში”…

მგონი საკმარისია. ამდენ “ორიგინალურ რომანტიკას” რა გაუძლებს.

ყველაზე მეტად შემდეგი ვარიანტი მომეწონა: შეყვარებულთან ერთად მომენტალური ფოტოს გადამღები აპარატის კაბინაში შედით, კარგად მოთავსდით, მომართეთ მოწყობილობა და მაშინ როცა ობიექტივიდან ჩიტი დააპირებს გამოფრენას მოულოდნელად და მოკლედ უთხარით რომ თქვენ ის გიყვართ… ამ დროს აპარატი ფოტოებს ავტომატურ რეჟიმში გადაიღებს – წამიც დაჭერილია!

პ.ს. ამბობენ, გამეორება ცოდნის დედააო, მაგრამ არავის უთქვავს გამეორება ორიგინალურობის დედააო. ამიტომ დაივიწყეთ ყველანაირი ტუტორიალი და თუ მაინცადამაინც რაიმე ორიგინალურის და რომანტიკულის გაკეთება გინდათ, თქვენ თვითონ მოიფიქრეთ. იყავით რომანტიკული, მაგრამ ნუ დაიწვავთ თითებს სანთელზე, რომანტიკული ვახშმის დროს!

სურათზე მარცხნივ: პუშკინი – ორიგინალურობა; მარჯვნივ: დანტესი – გამეორება;