ხელისგულები კლაკიორთა ხელში

გაცნობებთ, რომ ხელისგულების საკმაოდ დიდი რაოდენობა მოხვედრილია ბოროტმოქმედთა ხელში, რომლებიც დაუნდობლად იყენებენ ხელისგულებს ტაშისთვის. მსგავსი უმსგავსო ქმედება იწვევს ჯაჭვურ რეაქციას, დამნაშავეთა გავლენის ქვეშ ექცევიან უდანაშაულო ადამიანები, რომლებიც ასევე იწყებენ ტაშის კვრას, რითიც საბოლოოდ ისევ და ისევ ხელისგულები ზარალდებიან.

არავინ დაობს, ხელისგულების ერთ–ერთი საპატიო მისია სწორედ ტაშის ახმიანებაა, მაგრამ ეს მაშინ, როცა აპლოდისმენტებით გამოხატული ემოციები, მოწონება, პატივისცემა ნამდვილი და გურწფელია, და არა მაშინ როცა  აპლოდისმენტების უკან ბოროტი ძალები დგანან რომლებიც ტაშს ფულზე ყიდიან ან ყიდულობენ.

გასულ საუკუნეებს თუ გადავხედავ ვნახავთ, რომ დაახლოებით 1820 წლიდან ევროპულ ქვეყნებში ასპარეზზე გამოდიან ახალი პროფესიის ადამიანები – კლაკიორები. ისინი ფულის სანაცვლოდ თეატრალურ და საკონცერტო წარმოდგენებს ესწრებოდნენ და შესაბამის მომენტში იწყებდნენ ტაშის დაკვრას. საკმარისი იყო რამდენიმე კლაკიორს ტაში დაეკრა და მთელი დარბაზი მათ დაკრულზე იწყებდა ცეკვას… უხ, უკაცრავად, მინდოდა მეთქვა ტაშის დაკვრას მეთქი. ამით იქმნებოდა წარმატების ილუზია, რაც მომდევნო დღეებში დარბაზის სრულად შევსებას უზრუნველყოფდა.

ცნობილი რუსი საოპერო მომრერალი შალიაპინი იხსენებს: ჩემთან სახლში ვიღაც კლაკიორთა შეფი მოვიდა და აპლოდისმენტების ყიდვა შემომთავაზაო. ეს ამბავი “ლა სკალას” სცენაზე გამოსვლის წინ მოხდა, 1901 წელს. შალიაპინს ტაში არ უყიდია. კლაკიორები არტისტებთან სახლში სტუმრობით ხშირად არ იწუხებდნენ თავს და განცხადებებ ტაშის გაყიდვის თაობაზე პირდაპირ გაზეთის საშუალებით აქვეყნებდნენ მომსახურების ფასებთან ერთად. შესაბამისი თანხის გადახდის შემთხვევაში ისინი აპლოდისმენტების გარდა ბრავო, ბრავო და ბის, ბის ძახილსაც პირდებოდნენ თავიაანთ კლიენტებს. მოკლედე, კლაკიორთა ბიზნესი ყვაოდა, და ეს ყველაფერი საჯაროდ ხდებოდა.

საინტერესოა, მაინც რა განაპირობებდა კლაკიორთა საქმიანობის წარმატებას? გეტყვით, რა განაპირობებდა და ფსიქოლოგიაში კარგად ცნობილი სოციალური მტკიცებულების ფენომენი. მოგეხსენებათ როგორ გვიყვარს ადამიანებს სხვისი მიბაძვა, ძალიან გვიყვარს. ხშირად სარკეც კი ვერ გაიმეორებს მის წინ მდგომი ადამიანის მიმიკებს ისე ზუსტად, როგორც ჩვენ შეგვიძლია, რომ  მაგალითად მივბაძოთ მეზობელს. ვბაძავთ და ვიმეორებთ ერთმანეთის ქმედებებს ყველაფერში.

ალბათ, გახსოვთ თუ რა შედეგი მოჰყვა თავის დროზე გოეთეს წიგნის, “ახალგაზრდა ვერტერის ვნებანი”, გამოცემას ევროპის მრავალ ქვეყანაში – ძალიან ბევრმა ადამიანმა სიცოცხლე თვითმკვლელობით დაასრულა, ისევე როგორც წიგნის მთავარმა გმირმა. ზოგმა შეიძლება იფიქროს რომ ეს შედეგი წიგნის მაღალმა მხატვრულმა დონემ გამოიწვია, თუმცა მთლად ასეც არ არის საქმე. ამერიკაში ჩატარებული კვლევების თანახმად გაირკვა, რომ იმ რეგიონში, სადაც გაზეთის პირველ გვერდზე იბეჭდებოდა თვითმკვლელობის შესახებ დეტალური ინფორმაცია და ეს ფაქტი ფართო მსჯელობის საგანი ხდებოდა, ამის შემდეგ აღნიშნულ რეგიონში თვითმკვლელობების რიცხვი მკვეთრად იზრდებოდა. ასევე იზრდებოდა ავტოკატასტროფების შედეგად დაღუპული ადამიანების რაოდენობაც. (ასე რომ ფრთხილად იყავით, თუ ჩვენთანაც გავრცელდა ინფორმაცია თვითმკვლელობის შესახებ, მანქანით მგზავრობის დროს ერთი ღვედი იმიტომ უნდა შეიკრათ რომ პატრულმა არ დაგაჯარიმოთ, მეორე ღვედი კი იმიტომ რომ უფრო უსაფრთხოდ იმგზავროთ.) ეს კვლევები ადასტურებს თუ რამხელა გავლენა აქვს სოციალური მტკიცებულების პრინციპს ადამიანებზე.

სოციალური მტკიცებულების პრინციპი ყველაზე მეტად მაშინ მოქმედებს, როდესაც ადამიანი ისეთ სიტუაციაში ხვდება, სადაც დარწმუნებული არ არის თუ როგორ უნდა მოიქცეს და სხვის ქმედებებს ბრმად იმეორებს. ასევე მნიშვნელოვანია მისაბაძი ობიექტი რამდენად, ასე ვთქვათ “ჩვენიანია”. მაგალითად, სულაც არაა გასაკვირი თინეიჯერი გოგო თავის თანატოლს თუ მიბაძავს ტანსაცმლის შერჩევაში და არა მოხუც ბებოს.

კლაკიორებს მივუბრუნდები. ჰეი, თქვენ, დაეხსენით ხელისგულებს! შეერთდით, შეერთდით, მაგრად ჩაჭიდეთ ერთმანეთს ხელები რომ თქვენი ტაშის ხმა ვეღარ გავიგო. თუმცა ტყუილად არ ვყვირი?! ჩემი კლავიატურა უფრო მალე გაცვდება ამ სიტყვების წერით ვიდრე კლაკიორთა არმიის ხელისგულები ტაშის კვრით. სამწუხაროდ კლაკიორებმა ხელოვნების გარდა სხვა სფეროებშიც შეაღწიეს, პოლიტიკას ვგულისხმობ. ჯორჯ ბუში უმცროსის გამოსვლას ვუსმენდი, კონგრესში გამოდიოდა სიტყვით და თითქმის ყოველი წინადადების შემდეგ დარბაზში ტაშის ხმა ისმოდა. დათვლა დავაპირე. წუთში სამჯერ, ოთხჯერ, ხუთჯერ… სათვალავი ამერია.

არა და რა კარგი მოგონებაა ტაში. ტაში ჯაზური მუსიკის ცოცხლად შესრულების დროს, მაგარია! ტაში “ბარსელონას” თამაშის ყურების დროს, ფეხბურთელების მორიგ სასწაულზე ჩემი ხელისგულები ავტომატურად რომ იწყებენ მოძრაობას. (მექანიკურია ბიძია მაურინიო) ერთი სიტყვით აპლოდისმენტების უამრავი კარგი ნაირსახეობა არსებობს, თუნდაც ირონიული, მაგრამ ეს ხელისგულებიდან გამოწოვილი ყალბი ტაში არ მომწონს.